خلاصه

اختلال طیف اوتیسم چیست؟ اختلال طیف اوتیسم (به انگلیسی Autism spectrum disorder) یا ASD وضعیتی مربوط به رشد مغز است که بر نحوه درک و معاشرت فرد با دیگران تاثیر می گذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در تعامل و ارتباطات اجتماعی می شود. این اختلال همچنین شامل الگوهای محدود و تکراری رفتار است. اصطلاح “طیف” در اختلال طیف اوتیسم به طیف گسترده ای از علائم و شدت اشاره دارد.

اختلال طیف اوتیسم شامل شرایطی است که قبلا جداگانه در نظر گرفته می شدند – اوتیسم، سندرم آسپرگر، اختلال ناسازگاری دوران کودکی و شکل نامشخصی از اختلال رشد فراگیر. برخی افراد هنوز هم از اصطلاح “سندرم آسپرگر” (Asperger’s syndrome) استفاده می کنند که به طور کلی تصور می شود در انتهای خفیف اختلال طیف اوتیسم قرار دارد.

اختلال طیف اوتیسم از اوایل کودکی آغاز می شود و در نهایت باعث مشکلاتی در عملکرد اجتماعی، مثلا در مدرسه و محل کار می شود. اغلب کودکان در سال اول علائم اوتیسم را نشان می دهند. به نظر می رسد تعداد کمی از کودکان در سال اول به طور معمول رشد می کنند و سپس بین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی که دچار علائم اوتیسم می شوند، دوره رگرسیون را طی می کنند.

در حالی که هیچ درمان قطعی برای اختلال طیف اوتیسم در کودکان وجود ندارد، اما یک فرایند درمانی فشرده و زودهنگام می تواند تفاوت بزرگی در زندگی بسیاری از کودکان ایجاد کند.

 

علائم اختلال طیف اوتیسم

برخی از کودکان نشانه هایی از اختلال طیف اوتیسم کودکان را در اوایل کودکی نشان می دهند، مانند کاهش تماس چشمی، عدم پاسخ به نام خود یا بی تفاوتی نسبت به مراقبان. سایر کودکان ممکن است در ماه ها یا سال های اول زندگی به طور معمول رشد کنند، اما سپس به طور ناگهانی عقب نشینی کرده یا پرخاشگر شوند یا مهارت های زبانی که قبلا به دست آورده اند را از دست بدهند. نشانه ها معمولا تا ۲ سالگی دیده می شوند.

هر کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم احتمالا الگوی منحصر به فردی از رفتار و سطح شدت – از عملکرد پایین تا عملکرد بالا – خواهد داشت.

برخی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در یادگیری مشکل دارند و برخی نشانه هایی از هوش پایین تر از حد طبیعی دارند. سایر کودکان مبتلا به این اختلال هوش طبیعی تا بالایی دارند – آن ها به سرعت یاد می گیرند، با این حال در برقراری ارتباط و استفاده از آنچه در زندگی روزمره می دانند و سازگاری با موقعیت های اجتماعی مشکل دارند.

به دلیل ترکیب منحصر به فرد علائم در هر کودک، گاهی اوقات تعیین شدت می تواند دشوار باشد. به طور کلی براساس میزان اختلالات و چگونگی تاثیر آن ها بر توانایی عملکرد است.

در زیر برخی از علائم شایع نشان داده شده توسط افرادی که اختلال طیف اوتیسم دارند، آورده شده است.

 

ارتباط و تعامل اجتماعی

کودک یا بزرگسال مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ممکن است مشکلاتی در تعامل اجتماعی و مهارت های ارتباطی از جمله هر یک از این نشانه ها داشته باشد:

* در پاسخ دادن به این سوال که “اسم تو چیه؟” در می ماند یا به نظر می رسد گاهی صدای شما را نمی شنود.

* در برابر نوازش و نگه داشتن مقاومت می کند و به نظر می رسد بازی را به تنهایی ترجیح می دهد ، و به دنیای خودش عقب نشینی می کند

* ارتباط چشمی ضعیفی دارد و فاقد بیان چهره است.

* صحبت نمی کند یا گفتار را به تاخیر می اندازد، یا توانایی قبلی خود در گفتن کلمات یا جملات را از دست می دهد.

* نمی تواند یک مکالمه را شروع کند یا به ادامه آن بپردازد، یا تنها شروع به درخواست یا برچسب زدن موارد می کند.

* با لحن یا ریتم غیرطبیعی صحبت می کند و ممکن است از صدای آوازی یا گفتار ربات مانند استفاده کند.

* کلمات یا عبارات را کلمه به کلمه تکرار کند، اما نحوه استفاده از آن ها را درک نکند.

* به نظر نمی رسد که سوال ها و جهت های ساده را درک کند.

* احساسات و عواطف خود را بیان نمی کند و نسبت به احساسات دیگران بی خبر به نظر می رسد.

* به اشیا اشاره نمی کند یا آن ها را به اشتراک نمی گذارد.

* رویکرد نامناسب به یک تعامل اجتماعی با منفعل بودن، پرخاشگری یا مخرب بودن.

* در تشخیص نشانه های غیرکلامی مانند تفسیر حالات چهره دیگران، حالت بدن یا تن صدا مشکل دارد.

 

الگوهای رفتاری

کودک یا بزرگسال مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ممکن است الگوهای محدود و تکراری از رفتار، علایق یا فعالیت ها داشته باشد، از جمله هر یک از این نشانه ها:

* انجام حرکات تکراری مانند تکان خوردن، چرخاندن یا تکان دادن دست

* انجام فعالیت هایی که می توانند باعث آسیب به خود شوند، مانند گاز گرفتن یا ضربه زدن به سر

* روتین ها یا مراسم خاصی را توسعه می دهد و با کوچک ترین تغییری آشفته می شود

* دارای مشکلاتی در هماهنگی یا دارای الگوهای حرکتی عجیب، مانند ناشیگری یا راه رفتن روی انگشتان پا، و دارای زبان بدنی عجیب، سفت یا اغراق شده است

* مجذوب جزئیات یک شی، مانند چرخ های چرخان یک ماشین اسباب بازی است، اما هدف یا عملکرد کلی شیء را درک نمی کند

* به طور غیرمعمول به نور، صدا یا لمس حساس است، با این حال ممکن است نسبت به درد یا دما بی تفاوت باشد

* در بازی تقلیدی و ساختگی شرکت نمی کند

* تثبیت بر روی یک شی یا فعالیت با شدت یا فوکوس غیرطبیعی

* داشتن ترجیحات غذایی خاص، مانند خوردن تنها چند غذا، یا امتناع از خوردن غذاهایی با بافت خاص

با بلوغ، برخی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم بیشتر با دیگران درگیر می شوند و اختلالات کمتری در رفتار از خود نشان می دهند. برخی از آن ها، معمولا آن هایی که کم ترین مشکلات را دارند، در نهایت ممکن است زندگی عادی یا نزدیک به نرمال داشته باشند. با این حال، برخی دیگر همچنان با مهارت های زبانی یا اجتماعی مشکل دارند و نوجوانی می تواند مشکلات رفتاری و عاطفی بدتری را به همراه داشته باشد.

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

نوزادان با سرعت خودشان رشد می کنند و بسیاری از آن ها جدول زمانی دقیقی که در برخی از کتاب های فرزندپروری یافت می شود را دنبال نمی کنند. اما کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم معمولا قبل از ۲ سالگی نشانه هایی از تاخیر در رشد را نشان می دهند.

اگر نگران رشد کودک خود هستید یا فکر می کنید کودک شما ممکن است به اختلال طیف اوتیسم مبتلا باشد، نگرانی های خود را با دکترتان در میان بگذارید. علائم مرتبط با این اختلال می تواند با سایر اختلالات رشدی نیز مرتبط باشد.

نشانه های اختلال طیف اوتیسم اغلب در اوایل رشد ظاهر می شوند که تاخیره ای آشکاری در مهارت های زبانی و تعاملات اجتماعی وجود دارد. پزشک شما ممکن است آزمایش های رشدی را برای تشخیص اینکه آیا کودک شما در مهارت های شناختی، زبانی و اجتماعی تاخیر دارد، توصیه کند، اگر کودک شما:

* تا ۶ ماهگی با لبخند و حالت شادی پاسخ نمی دهد

* تا ۹ ماهگی صداها و حالات چهره را تقلید نمی کند

* تا ۱۲ ماهگی وراجی و سرو و صدا نمی کند

* تا ۱۴ ماهگی ایما و اشاره ای نمی کند

* تا ۱۶ ماهگی حتی یک کلمه هم نمی گوید

* تا ۱۸ ماه “باور” و “تظاهر” نمی کند

* عبارت های دو کلمه ای را تا ۲۴ ماهگی نمی گوید

* از دست دادن مهارت های زبانی یا مهارت های اجتماعی در هر سنی

 

دلایل اختلال طیف اوتیسم

بیماری اختلال طیف اوتیسم هیچ علت شناخته شده ای ندارد. با توجه به پیچیدگی این اختلال و این واقعیت که علائم و شدت آن متفاوت است، احتمالا دلایل زیادی وجود دارد. هم ژنتیک و هم محیط زیست ممکن است نقش داشته باشند.

* ژنتیک. به نظر می رسد چندین ژن مختلف در اختلال طیف اوتیسم دخیل هستند. برای برخی از کودکان، اختلال طیف اوتیسم می تواند با یک اختلال ژنتیکی مانند سندرم رت (Rett syndrome) یا سندرم ایکس شکننده (fragile X syndrome) مرتبط باشد. برای سایر کودکان، تغییرات ژنتیکی (جهش ها) ممکن است خطر اختلال طیف اوتیسم را افزایش دهد. با این حال ژن های دیگر ممکن است بر رشد مغز یا نحوه ارتباط سلول های مغزی تاثیر بگذارند، یا ممکن است شدت علائم را تعیین کنند. به نظر می رسد برخی جهش های ژنتیکی ارثی هستند، در حالی که برخی دیگر خود به خود رخ می دهند.

* عوامل محیطی. محققان در حال حاضر در حال بررسی این موضوع هستند که آیا عواملی مانند عفونت های ویروسی، داروها یا عوارض در طول بارداری یا آلاینده های هوا در ایجاد اختلال طیف اوتیسم نقش دارند یا خیر.

هیچ ارتباطی بین واکسن ها و اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد.

 

یکی از بزرگ ترین بحث ها در مورد اختلال طیف اوتیسم

بین این اختلال و واکسن های دوران کودکی ارتباط وجود دارد. علی رغم تحقیقات گسترده، هیچ مطالعه قابل اعتمادی ارتباط بین اختلال طیف اوتیسم و هیچ واکسنی را نشان نداده است. در واقع، مطالعه اصلی که سال ها پیش این بحث را شعله ور کرد، به دلیل طراحی ضعیف و روش های تحقیق سوال برانگیز پس گرفته شده است. واکسیناسیون کودکان می تواند کودک شما و دیگران را در خطر ابتلا و گسترش بیماری های جدی از جمله سیاه سرفه (pertussis)، سرخک یا اوریون قرار دهد.

 

عوامل خطر

تعداد کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در حال افزایش است. مشخص نیست که آیا این موضوع به دلیل تشخیص و گزارش دهی بهتر است یا افزایش واقعی تعداد مبتلایان یا هر دو.

اختلال طیف اوتیسم کودکان را از هر نژاد و ملیتی تحت تاثیر قرار می دهد، اما عوامل خاصی خطر کودک را افزایش می دهد. این موارد ممکن است شامل موارد زیر باشند:

* جنسیت فرزندتان. پسران حدود چهار برابر بیشتر از دختران به اختلال طیف اوتیسم مبتلا می شوند.

* تاریخچه خانوادگی. خانواده هایی که یک فرزند مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دارند، خطر داشتن فرزند دیگری با این اختلال را افزایش می دهند. همچنین برای والدین یا بستگان کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم غیرمعمول نیست که خودشان مشکلات جزئی در مهارت های اجتماعی یا ارتباطی داشته باشند یا درگیر رفتارهای خاصی از این اختلال شوند.

* اختلالات دیگر. کودکانی که شرایط پزشکی خاصی دارند، بیشتر از افراد عادی در معرض خطر اختلال طیف اوتیسم یا علائم شبه اوتیسم قرار دارند. مثال ها شامل سندرم ایکس شکننده، یک اختلال ارثی که باعث مشکلات فکری می شود؛ توبروز اسکلروزیس یا تصلب تکمه ای، شرایطی که در آن تومورهای خوش خیم در مغز رشد می کنند؛ و سندرم رت، یک وضعیت ژنتیکی که تقریبا منحصرا در دختران رخ می دهد، که باعث کند شدن رشد سر، ناتوانی ذهنی و از دست دادن استفاده هدفمند از دست می شود.

* بچه های خیلی نارس. نوزادانی که قبل از ۲۶ هفته بارداری متولد می شوند، ممکن است خطر بیشتری برای اختلال طیف اوتیسم داشته باشند.

* سن والدین. ممکن است ارتباطی بین کودکان متولد شده از والدین بزرگ تر و اختلال طیف اوتیسم وجود داشته باشد، اما تحقیقات بیشتری برای ایجاد این ارتباط لازم است.

 

عوارض اختلال طیف اوتیسم

مشکلات تعاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتار می تواند منجر به موارد زیر شود:

* مشکلات مدرسه و یادگیری موفق

* مشکلات اشتغال

* ناتوانی در زندگی مستقل

* انزوای اجتماعی

* استرس در خانواده

* قربانی شدن و تحت فشار قرار گرفتن

 

پیش گیری

هیچ راهی برای پیش گیری از اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد، اما گزینه های درمانی وجود دارد. تشخیص و مداخله زودهنگام بسیار مفید است و می تواند رفتار، مهارت ها و رشد زبان را بهبود بخشد. با این حال، مداخله در هر سنی مفید است. اگرچه کودکان معمولا علائم اختلال طیف اوتیسم را نادیده نمی گیرند، اما ممکن است عملکرد خوب را یاد بگیرند.

 

تشخیص اختلال طیف اوتیسم

پزشک کودک شما در معاینات منظم به دنبال نشانه هایی از تاخیر رشد خواهد بود. اگر کودک شما هر گونه علائم اختلال طیف اوتیسم را نشان دهد، احتمالا برای ارزیابی به متخصصی که کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم را درمان می کند، مانند روان پزشک یا روانشناس کودک، متخصص مغز و اعصاب کودکان، یا متخصص کودکان رشدی ارجاع داده خواهید شد.

از آنجا که اختلال طیف اوتیسم به طور گسترده ای در علائم و شدت متفاوت است، تشخیص آن ممکن است دشوار باشد. آزمایش پزشکی خاصی برای تعیین این اختلال وجود ندارد. در عوض، یک متخصص ممکن است:

* به فرزندتان توجه کند و بپرسد تعاملات اجتماعی، مهارت های ارتباطی و رفتار فرزندتان در طول زمان چگونه رشد کرده و تغییر کرده است.

* به کودک شما آزمون های شنوایی، گفتار، زبان، سطح رشد و مسائل اجتماعی و رفتاری بدهد.

* تعاملات اجتماعی و ارتباطی ساختار یافته را به کودک خود ارائه دهد و عملکرد او را ارزیابی کند.

* استفاده از معیارها در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM -5)، منتشر شده توسط انجمن روان پزشکی آمریکا

* حضور سایر متخصصان در تعیین تشخیص

* آزمایش ژنتیکی پیشنهادی برای شناسایی اینکه آیا کودک شما اختلال ژنتیکی مانند سندرم رت یا سندرم ایکس شکننده دارد یا خیر

درمان اختلال طیف اوتیسم

هیچ درمانی برای اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد و هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد. هر چند بهترین زمان درمان اوتیسم بسته به شرایط می تواند متفاوت باشد. هدف از درمان این است که با کاهش علائم اختلال طیف اوتیسم و حمایت از رشد و یادگیری، توانایی کودک در عملکرد را به حداکثر برسانید. مداخله زودهنگام در دوران پیش دبستانی می تواند به کودک شما در یادگیری مهارت های مهم اجتماعی، ارتباطی، عملکردی و رفتاری کمک کند.

طیف وسیعی از درمان ها و مداخلات خانگی و مدرسه ای برای اختلال طیف اوتیسم می تواند طاقت فرسا باشد و نیازهای کودک شما ممکن است در طول زمان تغییر کند. ارائه دهنده خدمات درمانی شما می تواند گزینه هایی را پیشنهاد دهد و به شناسایی منابع در منطقه شما کمک کند.

اگر کودک شما به اختلال طیف اوتیسم مبتلا است، با متخصصان در مورد ایجاد یک استراتژی درمانی صحبت کنید و تیمی از متخصصان را برای رفع نیازهای کودک خود در نظر بگیرید.

گزینه های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

* درمان های رفتاری و ارتباطی. بسیاری از برنامه ها به طیف وسیعی از مشکلات اجتماعی، زبانی و رفتاری مرتبط با اختلال طیف اوتیسم می پردازند. برخی از برنامه ها بر کاهش رفتارهای مشکل و آموزش مهارت های جدید تمرکز دارند. برنامه های دیگر بر آموزش نحوه عمل در موقعیت های اجتماعی یا ارتباط بهتر با دیگران به کودکان تمرکز دارند. تحلیل رفتار کاربردی (ABA) می تواند به کودکان در یادگیری مهارت های جدید و تعمیم این مهارت ها به موقعیت های متعدد از طریق یک سیستم انگیزش مبتنی بر پاداش کمک کند.

* درمان های آموزشی. کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم اغلب به خوبی به برنامه های آموزشی بسیار ساختاریافته پاسخ می دهند. برنامه های موفق معمولا شامل تیمی از متخصصان و فعالیت های متنوع برای بهبود مهارت های اجتماعی، ارتباطات و رفتار هستند. کودکان پیش دبستانی که مداخلات رفتاری فشرده و فردی دریافت می کنند، اغلب پیشرفت خوبی از خود نشان می دهند.

* درمان های خانوادگی. والدین و دیگر اعضای خانواده می توانند نحوه بازی و تعامل با فرزندان خود را به شیوه هایی بیاموزند که مهارت های تعامل اجتماعی را ارتقا دهد، رفتارهای مشکل را مدیریت کند و مهارت های زندگی و ارتباطات روزانه را آموزش دهد.

* درمان های دیگر. بسته به نیازهای کودک، گفتار درمانی برای بهبود مهارت های ارتباطی، کاردرمانی برای آموزش فعالیت های زندگی روزانه و فیزیوتراپی برای بهبود حرکت و تعادل ممکن است مفید باشد. یک روانشناس می تواند راه هایی را برای رسیدگی به رفتار مشکل توصیه کند.

* داروها. هیچ دارویی نمی تواند علائم اصلی اختلال طیف اوتیسم را بهبود بخشد، اما داروهای خاص می توانند به کنترل علائم کمک کنند. برای مثال، اگر کودک شما بیش فعال است، داروهای خاصی ممکن است تجویز شود؛ داروهای ضد روان پریشی گاهی برای درمان مشکلات رفتاری شدید استفاده می شوند؛ و داروهای ضد افسردگی ممکن است برای اضطراب تجویز شوند.

تمام متخصصین را در مورد هر دارو یا مکملی که کودک شما مصرف می کند مطلع سازید. برخی داروها و مکمل ها می توانند با هم تداخل داشته باشند و عوارض جانبی خطرناکی ایجاد کنند.

 

مدیریت سایر بیماری های جسمی و روانی

کودکان، نوجوانان و بزرگسالان علاوه بر اختلال طیف اوتیسم می توانند موارد زیر را نیز تجربه کنند:

مسائل بهداشتی پزشکی. کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم همچنین ممکن است مشکلات پزشکی مانند صرع، اختلالات خواب، ترجیحات غذایی محدود یا مشکلات معده داشته باشند. از پزشک کودک خود بپرسید که چگونه این شرایط را به بهترین شکل مدیریت کند.

مشکلات مربوط به انتقال به بزرگسالی. نوجوانان و جوانان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ممکن است در درک تغییرات بدن دچار مشکل شوند. همچنین، موقعیت های اجتماعی در دوران نوجوانی به طور فزاینده ای پیچیده می شوند و ممکن است تحمل کمتری برای تفاوت های فردی وجود داشته باشد. مشکلات رفتاری ممکن است در طول سال های نوجوانی چالش برانگیز باشند.

سایر اختلالات سلامت روان. نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم اغلب سایر اختلالات سلامت روان مانند اضطراب و افسردگی را تجربه می کنند. پزشک، متخصص سلامت روان و سازمان های حمایتی و خدماتی می توانند به شما کمک کنند.

 

برنامه ریزی برای آینده

کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم معمولا در طول زندگی به یادگیری و جبران مشکلات ادامه می دهند، اما اغلب آن ها همچنان به سطحی از حمایت نیاز خواهند داشت. برنامه ریزی برای فرصت های آینده فرزندتان مانند اشتغال، دانشگاه، وضعیت زندگی، استقلال و خدمات مورد نیاز برای حمایت می تواند این روند را هموارتر کند.

 

طب جایگزین

از آنجا که اختلال طیف اوتیسم را نمی توان درمان کرد، بسیاری از والدین به دنبال درمان های جایگزین یا مکمل هستند، اما این درمان ها تحقیقات اندکی برای نشان دادن موثر بودن آن ها دارند. شما می توانید ناخواسته رفتارهای منفی را تقویت کنید. و برخی درمان های جایگزین به طور بالقوه خطرناک هستند.

با پزشک کودک خود در مورد شواهد علمی هر درمانی که برای کودک خود در نظر می گیرید، صحبت کنید.

 

نمونه هایی از درمان های مکمل و جایگزین که ممکن است در ترکیب با درمان های مبتنی بر شواهد سودمند باشند عبارتند از:

درمان های خلاقانه. برخی از والدین ترجیح می دهند مداخله آموزشی و پزشکی را با هنر درمانی یا موسیقی درمانی که بر کاهش حساسیت کودک به لمس یا صدا تمرکز دارد، تکمیل کنند. این درمان ها ممکن است در صورت استفاده همراه با درمان های دیگر، مزایایی داشته باشند.

درمان های حسی. این درمان ها مبتنی بر این نظریه اثبات نشده هستند که افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم یک اختلال پردازش حسی دارند که باعث مشکلاتی در تحمل یا پردازش اطلاعات حسی مانند لمس، تعادل و شنوایی می شود. درمانگران از برس، اسباب بازی های فشرده، ترامپولین و مواد دیگر برای تحریک این حواس استفاده می کنند. تحقیقات نشان نداده اند که این درمان ها موثر هستند، اما ممکن است در صورت استفاده همراه با درمان های دیگر، مزایایی داشته باشند.

ماساژ. در حالی که ماساژ ممکن است آرامش بخش باشد، شواهد کافی برای تعیین اینکه آیا علائم اختلال طیف اوتیسم را بهبود می بخشد یا خیر، وجود ندارد.

حیوان درمانی یا اسب درمانی. حیوانات خانگی می توانند همراهی و تفریح را فراهم کنند، اما تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه آیا تعامل با حیوانات علائم اختلال طیف اوتیسم را بهبود می بخشد یا خیر، مورد نیاز است.

 

برخی از درمان های مکمل و جایگزین ممکن است مضر نباشند، اما شواهدی مبنی بر مفید بودن آن ها وجود ندارد. برخی نیز ممکن است شامل هزینه مالی قابل توجهی باشند و پیاده سازی آن ها دشوار باشد. نمونه هایی از این درمان ها عبارتند از:

رژیم های غذایی خاص. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد رژیم غذایی خاص درمانی موثر برای اختلال طیف اوتیسم است. و برای کودکان در حال رشد، رژیم های محدودکننده می توانند منجر به کمبودهای تغذیه ای شوند. اگر تصمیم دارید یک رژیم غذایی محدودکننده را دنبال کنید، با یک متخصص تغذیه ثبت شده کار کنید تا یک برنامه غذایی مناسب برای کودک خود ایجاد کنید.

مکمل های ویتامین و پروبیوتیک ها. اگرچه استفاده از آن ها در مقادیر طبیعی مضر نیست، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد آن ها برای علائم اختلال طیف اوتیسم مفید هستند و مکمل ها می توانند گران قیمت باشند. با دکترتان در مورد ویتامین ها و سایر مکمل ها و دوز مناسب برای کودکتان صحبت کنید.

طب سوزنی. این درمان با هدف بهبود علائم اختلال طیف اوتیسم مورد استفاده قرار گرفته است، اما اثربخشی طب سوزنی توسط تحقیقات تایید نشده است.

 

برخی از درمان های مکمل و جایگزین شواهدی مبنی بر مفید بودن آن ها وجود ندارد و بطور بالقوه خطرناک هستند. نمونه هایی از درمان های مکمل و جایگزین که برای اختلال طیف اوتیسم توصیه نمی شوند عبارتند از:

* چنگالش درمانی. گفته می شود این درمان جیوه و دیگر فلزات سنگین را از بدن حذف می کند، اما هیچ ارتباط شناخته شده ای با اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد. شیمی درمانی برای اختلال طیف اوتیسم با شواهد پژوهشی پشتیبانی نمی شود و می تواند بسیار خطرناک باشد. در برخی موارد، کودکانی که با چنگالش درمانی یا کی لیت تحت درمان قرار گرفته اند، مرده اند.

* درمان با اکسیژن هایپرباریک. اکسیژن هایپرباریک درمانی است که شامل تنفس اکسیژن در داخل یک محفظه تحت فشار است. نشان داده نشدهکه این درمان در درمان علائم اختلال طیف اوتیسم موثر است.

* ایمونوگلوبولین تزریقی (IVIG). هیچ مدرکی وجود ندارد که استفاده از تزریق IVIG اختلال طیف اوتیسم را بهبود بخشد.

مقابله و پشتیبانی

بزرگ کردن کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم می تواند از نظر جسمی خسته کننده و از نظر عاطفی آزار دهنده کننده باشد. این پیشنهادها ممکن است به شما کمک کند:

* یک تیم حرفه ای قابل اعتماد پیدا کنید. یک تیم، که توسط پزشک شما هماهنگ می شود، ممکن است شامل مددکاران اجتماعی، معلمان، درمانگران، و یک مدیر پرونده یا هماهنگ کننده خدمات باشد. این متخصصان می توانند به شناسایی و ارزیابی منابع منطقه زندگی شما و توضیح خدمات مالی و برنامه های دولتی و برای کودکان و بزرگسالان معلول کمک کنند.

* سوابق ملاقات ها با ارائه دهندگان خدمات را حفظ کنید. کودک شما ممکن است ملاقات ها، ارزیابی ها و جلساتی با بسیاری از افراد درگیر در مراقبت از خود داشته باشد. یک پوشه سازمان یافته از این جلسات و گزارش ها داشته باشید تا به شما در تصمیم گیری در مورد گزینه های درمان و نظارت بر پیشرفت کمک کند.

* درباره این اختلال یاد بگیرید. افسانه ها و تصورات غلط زیادی در مورد اختلال طیف اوتیسم وجود دارد. یادگیری حقیقت می تواند به شما در درک بهتر کودک و تلاش او برای برقراری ارتباط کمک کند.

* برای خودتان و دیگر اعضای خانواده وقت بگذارید. مراقبت از کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم می تواند بر روابط شخصی شما و خانواده تان استرس وارد کند. برای جلوگیری از فرسودگی شغلی، برای استراحت، ورزش یا لذت بردن از فعالیت های مورد علاقه خود وقت بگذارید. سعی کنید یک به یک با فرزندان دیگر خود برنامه ریزی کنید و شب ها را با همسر خود سپری کنید – حتی اگر بعد از رفتن بچه ها به رختخواب فقط با هم فیلم تماشا می کنید.

* به دنبال خانواده های دیگر دارای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم باشید. سایر خانواده هایی که با چالش های اختلال طیف اوتیسم دست و پنجه نرم می کنند، ممکن است توصیه های مفیدی داشته باشند. برخی جوامع گروه های حمایتی برای والدین و خواهران و برادران کودکان مبتلا به این اختلال دارند.

* از پزشک خود در مورد تکنولوژی ها و درمان های جدید سوال کنید. محققان همچنان به کشف رویکردهای جدیدی برای کمک به کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ادامه می دهند.

 

آماده شدن برای قرار ملاقات

مراقب سلامت کودک شما در چکاپ های منظم به شما در دنبال کردن مشکلات رشدی کمک خواهد کرد. هر نگرانی که در طول قرار ملاقات دارید را یادداشت کنید. اگر کودک شما هر گونه نشانه ای از اختلال طیف اوتیسم را نشان دهد، احتمالا به متخصصی ارجاع داده می شوید که کودکان مبتلا به این اختلال را برای ارزیابی درمان می کند.

در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه خود به محل قرار ببرید تا به شما در به خاطر سپردن اطلاعات و حمایت عاطفی کمک کند.

این اطلاعات به شما کمک می کند برای قرار ملاقات آماده شوید.

 

کاری که می توانید انجام دهید

قبل از قرار ملاقات فرزندتان، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:

* هر دارویی از جمله ویتامین ها، گیاهان دارویی و داروهای ضدالتهابی که کودک شما مصرف می کند و دوز آن ها.

* هر گونه نگرانی در مورد رشد و رفتار فرزندتان داشته باشید.

* زمانی که کودک شما شروع به صحبت کردن و رسیدن به نقاط عطف رشد می کند. اگر فرزند شما خواهر و برادر دارد، در مورد زمان رسیدن به نقطه عطف خود نیز اطلاعاتی را به اشتراک بگذارید.

* توصیفی از نحوه بازی و تعامل کودک با دیگر کودکان، خواهر و برادرها و والدین.

* سوالاتی که باید از پزشک کودک خود بپرسید تا از وقت شما نهایت استفاده را ببرد.

 

علاوه بر این، ممکن است آوردن موارد زیر مفید باشد:

* یادداشت های مربوط به هرگونه مشاهدات از سوی بزرگسالان و مراقبان مانند مراقبان کودک، اقوام و معلمان. اگر فرزند شما توسط سایر متخصصان یا مداخله زودهنگام یا برنامه مدرسه ارزیابی شده است، این ارزیابی را ارائه دهید.

* در صورتی که یک دفترچه در مورد کودک یا تقویم کودک دارید، می توانید نقاط عطف رشد کودک خود را ثبت کنید.

* اگر یک ویدیو از رفتارها و حرکات غیرعادی فرزندتان دارید.

 

سوالاتی که باید از پزشک کودک خود بپرسید ممکن است شامل موارد زیر باشند:

* چرا فکر می کنید فرزند من اختلال طیف اوتیسم دارد (یا ندارد)؟

* آیا راهی برای تایید تشخیص وجود دارد؟

* اگر فرزند من اختلال طیف اوتیسم داشته باشد، آیا راهی برای تشخیص شدت آن وجود دارد؟

* انتظار دارم در طول زمان چه تغییراتی را در فرزندم ببینم؟

* کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم به چه نوع درمان یا مراقبت خاصی نیاز دارند؟

* کودک من چقدر و به چه نوع مراقبت های پزشکی منظمی نیاز خواهد داشت؟

* چه نوع حمایتی برای خانواده های کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم وجود دارد؟

* چگونه می توانم اطلاعات بیشتری درباره اختلال طیف اوتیسم کسب کنم؟

در طول قرار ملاقات در پرسیدن سوالات دیگر تردید نکنید.

 

از پزشک کودک خود چه انتظاری داشته باشید؟

پزشک کودک شما احتمالا چند سوال از شما می پرسد. آماده پاسخ دادن به آن ها باشید تا وقت خود را برای مرور هر نقطه ای که می خواهید روی آن تمرکز کنید ذخیره کنید. پزشک شما ممکن است بپرسد:

* امروز چه رفتارهای خاصی از سوی فرزند خود مشاهده کردید؟

* اولین بار چه زمانی متوجه این علائم در کودک خود شدید؟ آیا دیگران به نشانه ها توجه کرده اند؟

* آیا این رفتارها مستمر بوده اند یا گاه به گاه؟

* آیا کودک شما علائم دیگری دارد که ممکن است بی ارتباط با اختلال طیف اوتیسم به نظر برسد، مانند مشکلات معده؟

* آیا به نظر می رسد چیزی علائم کودک شما را بهبود می بخشد؟

* چه چیزی باعث بدتر شدن علائم می شود؟

* اولین بار کی فرزندتان خزید؟ راه افتاده است؟ اولین کلمه اش را گفته است؟

* برخی از فعالیت های مورد علاقه کودک شما چیست؟

* کودک شما چگونه با شما، خواهر و برادر و سایر کودکان تعامل می کند؟ آیا کودک شما به دیگران علاقه نشان می دهد، ارتباط چشمی برقرار می کند، لبخند می زند یا می خواهد با دیگران بازی کند؟

* آیا کودک شما سابقه خانوادگی اختلال طیف اوتیسم، تاخیر در سخن گفتن، سندرم RETT، اختلال وسواس فکری–عملی، یا اضطراب یا سایر اختلالات خلقی دارد؟

* برنامه آموزشی فرزندتان چیست؟ او از طریق مدرسه چه خدماتی دریافت می کند؟

لایف یار (Lifeyar)، یار زندگی شما

خلاصه

اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) در کودکان چیست؟ اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) یک بیماری مزمن است که میلیون‌ها کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اغلب تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. ADHD شامل ترکیبی از مشکلات مداوم مانند مشکل در حفظ توجه، بیش فعالی و رفتار تکانشی است.

کودکان مبتلا به ADHD همچنین ممکن است با عزت نفس پایین، روابط آشفته و عملکرد ضعیف در مدرسه دست و پنجه نرم کنند. علائم گاهی اوقات با افزایش سن کاهش می‌یابد. با این حال، برخی از افراد هرگز علائم ADHD خود را به طور کامل از دست نمی‌دهند. اما آن‌ها می‌توانند استراتژی‌های موفق بودن را یاد بگیرند.

با اینکه درمان‌های موجود به طور واقعی و کامل ADHD را درمان نمی‌کند، اما می‌تواند به مقابله با علائم کمک زیادی کند. درمان معمولاً شامل داروها و مداخلات رفتاری است. تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند تفاوت زیادی در نتیجه ایجاد کند.

 

علائم ADHD

ویژگی‌های اصلی ADHD در کودکان شامل بی توجهی و رفتار بیش فعال – تکانشی است. علائم ADHD قبل از ۱۲ سالگی شروع می‌شود و در برخی کودکان تا ۳ سالگی قابل توجه است. علائم ADHD در کودکان می‌توانند خفیف، متوسط یا شدید باشند و ممکن است تا بزرگسالی ادامه داشته باشند.

ADHD در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد و رفتارها می‌تواند در پسران و دختران متفاوت باشد. به عنوان مثال، پسران ممکن است بیش فعال باشند و دختران ممکن است به آرامی بی توجه باشند.

سه زیرگروه از ADHD وجود دارد:

* ظاهراً بی اعتنا. اکثر علائم تحت بی توجهی قرار می‌گیرند.

* به طور غالب بیش فعال / تکانشی است. اکثر علائم بیش فعالی و تکانشی هستند.

* ترکیی است. این نوع ترکیبی از علائم بی توجهی و علائم بیش فعالی/تکانشی است.

 

بی توجهی

کودکی که الگویی از بی توجهی را نشان می‌دهد، ممکن است اغلب:

* عدم توجه دقیق به جزئیات یا اشتباهات بی مورد در کار و تکالیف مدرسه را نشان دهد

* در تمرکز در کارها یا بازی مشکل دارید

* سعی کند حتی زمانی که مستقیماً با او صحبت می‌شود، گوش ندهد

* در پیگیری دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشد و نتواند کارهای مدرسه یا کارهای روزمره را به پایان برساند

* در سازماندهی کارها و فعالیت‌ها مشکل دارد

* از کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی متمرکز دارند مانند تکالیف اجتناب کند یا آن‌ها را دوست نداشته باشد

* برای مثال وسایل مورد نیاز برای انجام کارها یا فعالیت‌ها، اسباب بازی‌ها، تکالیف مدرسه، مدادها را از گم کند

* به راحتی حواس او پرت شود

* انجام برخی فعالیت‌های روزانه را فراموش کند، مانند فراموش کردن انجام کارهای روزمره

بیش فعالی و تکانشگری

کودکی که الگویی از علائم بیش فعالی و تکانشی را نشان می‌دهد، ممکن است اغلب:

* با دست‌ها یا پاهایش ضربه بزند، یا روی صندلی بکوبد

* برای نشستن در کلاس درس یا موقعیت‌های دیگر مشکل داشته باشد

* در حرکت مداوم باشد

* دویدن یا بالا رفتن در شرایطی که مناسب نیست

* در بازی کردن یا انجام آرام یک فعالیت مشکل داشته باشد

* زیاد حرف بزند

* پاسخ دادن‌ها و یا سوال پرسیدن‌ها را قطع کند

* به سختی در انتظار نوبت خود بایستد

* قطع یا نفوذ در مکالمات، بازی‌ها یا فعالیت‌های دیگران

 

رفتار تکاملی معمولی در مقابل ADHD

اغلب کودکان سالم در یک زمان بی توجه، بیش فعال یا تکانشی هستند. به طور معمول کودکان پیش دبستانی دامنه توجه کوتاهی دارند و نمی‌توانند به مدت طولانی به یک فعالیت بچسبند. حتی در کودکان و نوجوانان بزرگ‌تر، دامنه توجه اغلب به سطح علاقه بستگی دارد.

همین موضوع در مورد بیش فعالی نیز صادق است. کودکان جوان به طور طبیعی پر انرژی هستند – آن‌ها اغلب پس از اینکه والدین خود را خسته کرده اند، هنوز پر از انرژی هستند. علاوه بر این، برخی از کودکان به طور طبیعی سطح فعالیت بالاتری نسبت به دیگران دارند. کودکان هرگز نباید به عنوان داشتن ADHD طبقه بندی شوند، آن هم فقط به این دلیل که با دوستان یا خواهر و برادر خود متفاوت هستند.

کودکانی که در مدرسه مشکل دارند اما در خانه یا با دوستان خوب کنار می‌آیند، احتمالاً با چیزی غیر از ADHD دست و پنجه نرم می‌کنند. همین موضوع در مورد کودکانی که در خانه بیش فعال یا بی توجه هستند، اما کار مدرسه و دوستی‌های آن‌ها تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد نیز صادق است.

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر نگران این هستید که کودک شما علائم ADHD در کودکان را نشان دهد، به متخصص اطفال یا پزشک خانواده خود مراجعه کنید. پزشک شما ممکن است شما را به متخصصی مانند متخصص کودکان رشدی – رفتاری، روانشناس، روان پزشک یا عصب شناس کودکان ارجاع دهد، اما مهم است که ابتدا یک ارزیابی پزشکی داشته باشید تا علل احتمالی دیگر مشکلات کودکتان را بررسی کنید.

 

دلایل ADHD در کودکان

در حالی که علت دقیق ADHD در کودکان مشخص نیست، تلاش‌های تحقیقاتی ادامه دارد. عواملی که ممکن است در توسعه ADHD در کودکان دخیل باشند عبارتند از ژنتیک، محیط یا مشکلات سیستم عصبی مرکزی در لحظات کلیدی توسعه.

 

عوامل خطر ADHD در کودکان

عوامل خطرساز برای ADHD ممکن است شامل موارد زیر باشند:

* ارتباط خونی مانند پدر و مادر یا خواهر و برادر با ADHD یا اختلال سلامت روانی دیگر

* قرار گرفتن در معرض سموم محیطی – مانند سرب که عمدتاً در رنگ و لوله‌های ساختمان‌های قدیمی‌تر یافت می‌شود

* مصرف مواد مخدر مادر، مصرف الکل یا سیگار کشیدن در دوران بارداری

* تولد زودرس

اگرچه شکر یک مظنون محبوب در ایجاد بیش فعالی است، اما هیچ دلیل قابل اعتمادی در این مورد وجود ندارد. بسیاری از مسائل در دوران کودکی می‌تواند منجر به مشکل در حفظ توجه شود، اما این امر مانند ADHD نیست.

 

عوارض ADHD در کودکان

ADHD می‌تواند زندگی را برای کودکان دشوار کند. کودکان مبتلا به ADHD:

* اغلب در کلاس درس با مشکل مواجه می‌شوند که می‌تواند منجر به شکست تحصیلی و قضاوت توسط کودکان و بزرگسالان دیگر شود.

* بیشتر کودکانی که ADHD ندارند، دچار حوادث و آسیب‌های مختلف می‌شوند.

* اعتماد به نفس ضعیف داشته باشد

* به احتمال زیاد در تعامل و پذیرفته شدن توسط همسالان و بزرگسالان دچار مشکل می‌شوند.

* در معرض افزایش خطر مصرف الکل و مواد مخدر و سایر رفتارهای بزهکارانه قرار دارند.

 

شرایط هم زیستی

ADHD در کودکان باعث مشکلات روانی یا رشدی دیگری نمی‌شود. با این حال، کودکان مبتلا به ADHD بیشتر از دیگران احتمال دارد که شرایطی مانند زیر را تجربه کنند:

* اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD)، به طور کلی به عنوان الگویی از رفتار منفی، جسورانه و خصمانه نسبت به افراد دارای قدرت تعریف می‌شود.

* اختلال رفتاری که با رفتارهای ضداجتماعی مانند دزدی، جنگ، تخریب اموال و آسیب رساندن به افراد یا حیوانات مشخص می‌شود.

* ناهنجاری بی‌نظمی خلقی آشفته، با تحریک پذیری و مشکلات تحمل ناکامی مشخص می‌شود.

* ناتوانی‌های یادگیری، از جمله مشکلات خواندن، نوشتن، درک و برقراری ارتباط

* اختلالات مصرف مواد از جمله مواد مخدر، الکل و سیگار

* اختلالات اضطرابی که ممکن است باعث نگرانی و عصبانیت شدید شوند و شامل اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) می‌شوند.

* اختلالات روانی از جمله افسردگی و اختلال دوقطبی که شامل افسردگی و همچنین رفتار جنون آمیز می‌شود.

* اختلال طیف اوتیسم، وضعیتی مربوط به رشد مغز است که بر نحوه درک و معاشرت فرد با دیگران تاثیر می‌گذارد.

* اختلال تیک یا سندرم تورت، اختلالاتی که شامل حرکات تکراری یا صداهای ناخواسته هستند که به راحتی قابل کنترل نیستند.

 

پیش گیری

برای کمک به کاهش خطر ADHD در کودکان:

* در طول بارداری، از هر چیزی که می‌تواند به رشد جنین آسیب برساند، اجتناب کنید. به عنوان مثال الکل ننوشید، از مواد مخدر یا دخانیات استفاده نکنید.

* از کودک خود در برابر قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها و سموم از جمله دود سیگار و رنگ سربی محافظت کنید.

* زمان مشاهده تلوزیون یا ویدیوها را محدود کنید. اگرچه هنوز اثبات نشده است، اما ممکن است برای کودکان عاقلانه باشد که در پنج سال اول زندگی از قرار گرفتن بیش از حد در معرض تلویزیون و بازی‌های ویدیویی اجتناب کنند.

 

تشخیص ADHD در کودکان

به طور کلی، کودک نباید تشخیص اختلال نقص توجه/بیش فعالی را دریافت کند مگر اینکه علائم اصلی ADHD از اوایل زندگی – قبل از ۱۲ سالگی – آغاز شود و مشکلات قابل توجهی را در خانه و مدرسه به صورت مداوم ایجاد کند.

هیچ تست خاصی برای ADHD در کودکان وجود ندارد، اما تشخیص آن احتمالاً شامل موارد زیر خواهد بود:

* معاینه پزشکی، برای کمک به رد سایر علل احتمالی علائم

* جمع آوری اطلاعات، مانند هر مساله پزشکی فعلی، سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی، و سوابق تحصیلی

* مصاحبه یا پرسشنامه برای اعضای خانواده، معلمان فرزندتان یا سایر افرادی که فرزندتان را به خوبی می‌شناسند، مانند مراقبان، پرستار بچه‌ها و مربیان

* معیارهای ADHD از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5 ، منتشر شده توسط انجمن روان پزشکی آمریکا

* مقیاس‌های رتبه بندی ADHD برای کمک به جمع آوری و ارزیابی اطلاعات در مورد کودک

 

تشخیص ADHD در کودکان خردسال

اگرچه علائم ADHD در کودکان گاهی اوقات می‌تواند در کودکان پیش دبستانی یا حتی کوچک‌تر ظاهر شود، تشخیص این اختلال در کودکان بسیار کوچک دشوار است. به این دلیل که مشکلات رشدی مانند تاخیر زبان را می‌توان با ADHD اشتباه گرفت.

بنابراین کودکانی که در سنین پیش دبستانی یا کم‌تر مشکوک به داشتن ADHD هستند، با احتمال بیشتری نیاز به ارزیابی توسط یک متخصص مانند روانشناس یا روان پزشک، آسیب شناس گفتاری یا متخصص کودکان رشدی دارند.

 

بیماری‌های دیگری که به ADHD شباهت دارند

تعدادی از بیماری‌ها یا درمان‌های آن‌ها ممکن است باعث علائم و نشانه‌هایی مشابه با علائم ADHD شوند. مثال‌ها عبارتند از:

* مشکلات یادگیری یا زبان

* اختلالات روانی مانند افسردگی یا اضطراب

* اختلالات تشنجی

* مشکلات بینایی یا شنوایی

* اختلال طیف اوتیسم

* مشکلات پزشکی یا داروهایی که بر تفکر یا رفتار تاثیر می‌گذارند

* اختلالات خواب

* آسیب مغزی

 

درمان ADHD در کودکان

درمان‌های استاندارد برای ADHD در کودکان شامل داروها، رفتار درمانی، مشاوره و خدمات آموزشی است. این درمان‌ها می‌توانند بسیاری از علائم ADHD را تسکین دهند، اما آن را درمان نمی‌کنند. ممکن است مدتی طول بکشد تا مشخص شود چه چیزی برای کودک شما بهتر عمل می‌کند.

 

داروهای تحریک کننده

در حال حاضر، داروهای محرک (محرک‌های روانشناختی) رایج‌ترین داروهای تجویز شده برای ADHD هستند. به نظر می‌رسد محرک‌ها سطح مواد شیمیایی مغز به نام انتقال دهنده‌های عصبی را تقویت و متعادل می‌کنند. این داروها به بهبود علائم و نشانه‌های نقص توجه و بیش فعالی -گاهی اوقات به طور موثر در یک دوره زمانی کوتاه- کمک می‌کنند.

 

مثال‌ها عبارتند از:

* آمفتامین‌ها. این داروها شامل دکستروآمفتامین (Dexedrin)، دکستروآمفتامین – آمفتامین (Adderall XR، Mydayis) و لیزدگزامفتامین (شناخته شده به عنوان ویاس در ایران) (Vyvanse) هستند.

* متیل فنیدات ها. این مواد شامل متیل فنیدات (کونسرتا، ریتالین و غیره) و دکسمتیل فنیدات (فوکالین) هستند.

 

داروهای محرک به شکل‌های کوتاه اثر و بلند اثر در دسترس هستند. یک داروی بلند اثر از متیل فنیدات (Dytrana) موجود است که می‌تواند بر روی لگن پوشیده شود.

دوز مناسب از کودکی به کودک دیگر متفاوت است، بنابراین ممکن است مدتی طول بکشد تا دوز صحیح را پیدا کنیم. همچنین ممکن است نیاز به تنظیم دوز در صورت بروز عوارض جانبی قابل توجه یا هنگامی که کودک شما بالغ می‌شود، باشد. از پزشک خود در مورد عوارض جانبی احتمالی محرک‌ها سوال کنید.

 

داروهای محرک و برخی خطرات سلامتی

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از داروهای محرک ADHD با برخی مشکلات قلبی ممکن است نگران کننده باشد و خطر برخی علائم روان پزشکی ممکن است هنگام استفاده از داروهای محرک افزایش یابد.

* مشکلات قلبی. داروهای محرک ممکن است باعث افزایش فشار خون یا ضربان قلب شوند، اما افزایش خطر عوارض جانبی جدی یا مرگ ناگهانی هنوز اثبات نشده است. با این حال، پزشک باید قبل از تجویز یک داروی محرک، کودک شما را برای هر گونه وضعیت قلبی یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی ارزیابی کند و در طول استفاده از محرک، کودک شما را تحت نظر داشته باشد.

* مشکلات روانی. داروهای محرک ممکن است به ندرت خطر بی قراری یا علائم روان پریشی یا جنون را با استفاده از داروهای محرک افزایش دهند. اگر کودک شما رفتار جدید یا بدتر شدن ناگهانی دارد یا هنگام مصرف داروهای محرک چیزهایی را می‌بیند یا می‌شنود که واقعی نیستند، فوراً با پزشک تماس بگیرید.

 

سایر داروها

داروهای دیگری که ممکن است در درمان ADHD در کودکان موثر باشند عبارتند از:

* اتموکسیتین (Strattera)

* داروهای ضد افسردگی مانند بوپروپیون (ولبوترین SR، ولبوترین XL، غیره)

* گوانفسین (Intoniv)

* کلونیدین (کاتاپرس، کاپوای)

 

اتموکسین و داروهای ضد افسردگی کندتر از محرک‌ها کار می‌کنند و ممکن است چندین هفته طول بکشد تا اثر کامل خود را نشان دهند. اگر کودک شما به دلیل مشکلات سلامتی نمی‌تواند مواد محرک مصرف کند یا اگر مواد محرک عوارض جانبی شدیدی ایجاد می‌کنند، این مواد می‌توانند گزینه‌های خوبی باشند.

 

خطر خودکشی

اگرچه این موضوع هنوز اثبات نشده است، اما نگرانی‌هایی مطرح شده است مبنی بر اینکه ممکن است خطر تفکر خودکشی در کودکان و نوجوانانی که داروهای ADHD غیر تحریک کننده یا داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کنند، کمی افزایش یابد. در صورت مشاهده هرگونه نشانه ای از تفکر خودکشی یا سایر نشانه‌های افسردگی با پزشک کودک خود تماس بگیرید.

 

دادن دارو با خیال راحت

بسیار مهم است که مطمئن شوید کودک شما مقدار مناسبی از داروهای تجویز شده را مصرف می‌کند. والدین ممکن است نگران محرک‌ها و خطر سو استفاده و اعتیاد باشند. زمانی که کودک شما دارو را طبق تجویز پزشک مصرف می‌کند، داروهای محرک بی خطر تلقی می‌شوند. کودک شما باید به طور منظم به پزشک مراجعه کند تا مشخص شود که آیا دارو باید تنظیم شود یا خیر.

از سوی دیگر، این نگرانی وجود دارد که افراد دیگر ممکن است از داروهای محرک تجویز شده برای کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD سو مصرف کنند. برای ایمن نگه داشتن داروهای کودک و اطمینان از اینکه کودک شما دوز مناسب را در زمان مناسب دریافت می‌کند:

* داروها را با دقت بدهید. کودکان و نوجوانان نباید بدون نظارت مناسب داروهای ADHD خود را مصرف کنند.

* در خانه، داروها را در ظرف ضد کودک نگهدارید. و داروها را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. مصرف بیش از حد داروهای محرک بطور جدی و بالقوه کشنده است.

* همراه با کودکتان دارو به مدرسه نفرستید. هر دارویی را خودتان به مسئول بهداشت یا مدیریت مدرسه تحویل دهید.

 

رفتار درمانی ADHD

کودکان مبتلا به ADHD اغلب از رفتار درمانی، آموزش مهارت‌های اجتماعی، آموزش مهارت‌های والدین و مشاوره بهره می‌برند که ممکن است توسط روان پزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی یا سایر متخصصان سلامت روان ارائه شود. برخی از کودکان مبتلا به ADHD ممکن است شرایط دیگری مانند اختلال اضطراب یا افسردگی نیز داشته باشند. در این موارد، مشاوره ممکن است هم به ADHD در کودکان و هم به مشکل هم زیستی کمک کند.

 

نمونه‌هایی از درمان عبارتند از:

* رفتار درمانی. معلمان و والدین می‌توانند استراتژی‌های تغییر رفتار، مانند سیستم‌های پاداش و زمان بندی برای مقابله با موقعیت‌های دشوار را یاد بگیرند.

* آموزش مهارت‌های اجتماعی. این می‌تواند به کودکان کمک کند تا رفتارهای اجتماعی مناسب را بیاموزند.

* آموزش مهارت‌های فرزندپروری. این می‌تواند به والدین کمک کند تا راه‌هایی را برای درک و هدایت رفتار فرزندشان توسعه دهند.

* روان درمانی. این به کودکان بزرگ‌تر مبتلا به ADHD اجازه می‌دهد تا در مورد مسائلی که آن‌ها را آزار می‌دهد صحبت کنند، الگوهای رفتاری منفی را کشف کنند و راه‌های مقابله با علائم آن‌ها را یاد بگیرند.

* خانواده درمانی. خانواده درمانی می‌تواند به والدین و خواهر و برادرها کمک کند تا با استرس زندگی با فردی که ADHD دارد، مقابله کنند.

بهترین نتایج زمانی به دست می‌آیند که از یک رویکرد تیمی استفاده شود و معلمان، والدین، درمانگران و پزشکان با یکدیگر هم کاری کنند. خودتان را در مورد ADHD در کودکان و خدمات موجود آموزش دهید. با معلمان کودک خود کار کنید و آن‌ها را به منابع معتبر اطلاعاتی ارجاع دهید تا از تلاش‌های آن‌ها در کلاس درس حمایت کنید.

 

درمان مداوم

اگر کودک شما به خاطر ADHD تحت درمان است، باید به طور مرتب به پزشک مراجعه کند تا علائم تا حد زیادی بهبود پیدا کنند، و معمولاً هر سه تا شش ماه یک بار اگر علائم پایدار باشند.

اگر کودک شما عوارض جانبی دارویی مانند کاهش اشتها، اشکال در خواب یا افزایش تحریک پذیری دارد، یا اگر علائم ADHD کودک شما با درمان اولیه بهبود چندانی نشان نداده است، با پزشک تماس بگیرید.

 

سبک زندگی و درمان‌های خانگی

از آنجا که ADHD پیچیده است و هر فرد مبتلا به ADHD منحصر به فرد است، ارائه توصیه‌هایی که برای هر کودک کارساز باشد، دشوار است. اما برخی از پیشنهادهای زیر ممکن است به ایجاد محیطی کمک کنند که کودک شما بتواند در آن موفق شود.

 

کودکان در خانه

* محبت زیادی به فرزندتان نشان دهید. کودکان باید بشنوند که مورد محبت و تقدیر قرار می‌گیرند. تمرکز تنها بر جنبه‌های منفی رفتار فرزندتان می‌تواند به رابطه شما آسیب برساند و بر اعتماد به نفس و عزت نفس تاثیر بگذارد. اگر کودک شما به سختی می‌تواند نشانه‌های کلامی محبت را بپذیرد، لبخند، نوازش روی شانه یا در آغوش گرفتن می‌تواند نشان دهنده اهمیت شما به او باشد. به دنبال رفتارهایی باشید که بتوانید به طور منظم از کودک خود تعریف کنید.

* راه‌هایی برای بهبود عزت نفس پیدا کنید. کودکان مبتلا به ADHD اغلب در پروژه‌های هنری، درس‌های موسیقی یا زبان، یا کلاس‌های هنرهای رزمی خوب عمل می‌کنند. فعالیت‌ها را براساس علایق و توانایی‌های خود انتخاب کنید. همه کودکان استعدادها و علایق ویژه ای دارند که می‌توانند پرورش یابند. موفقیت‌های مکرر کوچک به ایجاد عزت نفس کمک می‌کنند.

* از کلمات ساده استفاده کنید و هنگام دادن دستورها به کودک خود نشان دهید. آهسته و آرام صحبت کنید و بسیار خاص و عینی باشید. در یک زمان یک جهت بدهید. قبل و حین دادن دستور با کودک خود تماس چشمی برقرار کنید.

* موقعیت‌های دشوار را شناسایی کنید. سعی کنید از موقعیت‌هایی که برای فرزندتان دشوار است، مانند نشستن در میان ارائه‌های طولانی یا خرید در مراکز خرید و فروشگاه‌هایی که تنوع کالا در آن‌ها می‌تواند زیاد باشد، اجتناب کنید.

* از زمان بندی‌ها یا پیامدهای مناسب برای نظم و انضباط استفاده کنید. با نظم و انضباط محکم و دوست داشتنی شروع کنید که به رفتار خوب پاداش می‌دهد و از رفتارهای منفی جلوگیری می‌کند. وقفه‌ها باید نسبتاً کوتاه باشند، اما به اندازه ای طولانی باشند که کودک شما دوباره کنترل خود را به دست آورد. ایده این است که رفتار خارج از کنترل را قطع و خنثی کنید. همچنین می‌توان از کودکان انتظار داشت که نتایج انتخاب‌های خود را بپذیرند.

* روی سازماندهی کار کنید. به کودک خود کمک کنید تا یک دفتر یا نمودار وظایف و فعالیت‌های روزانه را سازماندهی و حفظ کند و مطمئن باشید که کودک شما مکان آرامی برای مطالعه دارد. اشیا را در اتاق کودک گروه بندی کنید و آن‌ها را در فضاهای مشخص شده ذخیره کنید. سعی کنید به کودک خود کمک کنید تا محیط خود را سازمان یافته و بدون مزاحمت نگه دارد.

* سعی کنید برنامه منظمی برای وعده‌های غذایی، خواب و زمان خواب داشته باشید. کودکان مبتلا به ADHD به سختی می‌توانند تغییر را بپذیرند و خود را با آن تطبیق دهند. از یک تقویم بزرگ برای نشان دادن فعالیت‌های خاص و کارهای روزمره استفاده کنید. از انتقال ناگهانی از یک فعالیت به فعالیت دیگر اجتناب کنید یا حداقل به کودکان هشدار دهید.

* تعامل اجتماعی را تشویق کنید. با مدل سازی، تشخیص و پاداش دادن به تعاملات مثبت با همسالان به کودک خود کمک کنید مهارت‌های اجتماعی را یاد بگیرد.

* عادت‌های سبک زندگی سالم را بپذیرید. مطمئن شوید که کودکتان آرام است. سعی کنید از خسته شدن کودک خود جلوگیری کنید زیرا خستگی اغلب علائم ADHD را بدتر می‌کند. مهم است که کودک شما رژیم غذایی متعادلی برای رشد سالم داشته باشد. علاوه بر فواید سلامتی، ورزش منظم ممکن است تاثیر مثبتی بر رفتار در هنگام اضافه شدن به درمان داشته باشد.

 

کودکان در مدرسه

تمام چیزهایی که می‌توانید در مورد ADHD در کودکان و فرصت‌هایی که برای کمک به موفقیت فرزندتان وجود دارد یاد بگیرید. شما بهترین حامی فرزندتان هستید.

درباره برنامه‌های مدرسه بپرسید. مدارس طبق قانون باید برنامه ای داشته باشند تا مطمئن شوند کودکانی که ناتوانی دارند و در یادگیری اختلال ایجاد می‌کنند، حمایت لازم را دریافت می‌کنند.

با معلمان فرزندتان صحبت کنید. ارتباط نزدیکی با معلمان داشته باشید و از تلاش‌های آن‌ها برای کمک به فرزندتان در کلاس درس حمایت کنید. مطمئن باشید که معلمان به دقت بر کار کودک شما نظارت می‌کنند، بازخورد مثبت می‌دهند و انعطاف پذیر و صبور هستند. از آن‌ها بخواهید که در مورد دستورالعمل‌ها و انتظارات خود بسیار شفاف باشند.

 

طب جایگزین

تحقیقات کمی وجود دارد که نشان می‌دهد درمان‌های طب جایگزین می‌توانند علائم ADHD در کودکان را کاهش دهند. قبل از در نظر گرفتن هر گونه مداخله درمانی جایگزین، با پزشک خود صحبت کنید تا مشخص شود که آیا درمان بی خطر است یا خیر. برخی از درمان‌های طب جایگزین که امتحان شده اند، اما هنوز به طور کامل علمی اثبات نشده اند، عبارتند از:

* یوگا یا مدیتیشن. انجام روتین‌های منظم یوگا یا تکنیک‌های مدیتیشن و تمدد اعصاب ممکن است به کودکان کمک کند تا استراحت کنند و نظم را یاد بگیرند که ممکن است به آن‌ها در مدیریت علائم ADHD کمک کند.

* رژیم‌های غذایی خاص. بیشتر رژیم‌های غذایی ترویج شده برای ADHD در کودکان شامل حذف غذاهایی است که تصور می‌شود بیش فعالی را افزایش می‌دهند، مانند شکر، و آلرژن‌های رایج مانند گندم، شیر و تخم مرغ. برخی از رژیم‌های غذایی توصیه می‌کنند از رنگ آمیزی و افزودنی‌های مصنوعی مواد غذایی اجتناب کنید. تاکنون، مطالعات ارتباط ثابتی بین رژیم غذایی و بهبود علائم ADHD پیدا نکرده اند، اگرچه برخی شواهد حکایتی نشان می‌دهد که تغییرات رژیم غذایی ممکن است در کودکان با حساسیت‌های غذایی خاص تفاوت ایجاد کند. استفاده از کافئین به عنوان یک محرک برای کودکان مبتلا به ADHD می‌تواند اثرات خطرناکی داشته باشد و توصیه نمی‌شود.

* مکمل‌های ویتامینی یا معدنی. در حالی که ویتامین‌ها و مواد معدنی خاصی از غذاها برای سلامتی خوب ضروری هستند، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد ویتامین‌ها یا مواد معدنی مکمل می‌توانند علائم ADHD در کودکان را کاهش دهند.

* مکمل‌های گیاهی. شواهدی وجود ندارد که نشان دهد داروهای گیاهی به ADHD کمک می‌کنند و برخی از آن‌ها ممکن است مضر باشند.

* فرمول‌های اختصاصی. این ها محصولاتی هستند که از ویتامین‌ها، ریز مغذی‌ها و سایر مواد تشکیل شده اند و به عنوان مکمل‌های درمانی احتمالی برای کودکان مبتلا به ADHD به فروش می‌رسند. این محصولات تحقیقات اندکی داشته اند و از نظارت سازمان غذا و دارو معاف هستند و احتمالاً آن‌ها را بی اثر یا بالقوه مضر می‌کنند.

* اسیدهای چرب ضروری. این چربی‌ها که شامل روغن‌های امگا ۳ هستند، برای عملکرد صحیح مغز ضروری هستند. محققان هنوز در حال بررسی این موضوع هستند که آیا این موارد ممکن است علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی در کودکان را بهبود بخشد یا خیر.

* آموزش نوروفیدبک. همچنین بازخورد زیستی الکتروانسفالوگرافی (EEG)نامیده می‌شود، در این جلسات کودک در حین استفاده از دستگاهی که الگوهای امواج مغزی را نشان می‌دهد، روی کارهای خاصی تمرکز می‌کند. برای اینکه ببینیم آیا این کار جواب می‌دهد یا خیر به تحقیقات بیشتری نیاز است.

 

مقابله و پشتیبانی

مراقبت از کودک مبتلا به ADHD می‌تواند برای کل خانواده چالش برانگیز باشد. والدین ممکن است از رفتار فرزندشان و همچنین نحوه واکنش دیگران به آن آسیب ببینند. استرس برخورد با ADHD در کودکان می‌تواند منجر به درگیری زناشویی شود. این مشکلات ممکن است با بار مالی که ADHD می‌تواند بر خانواده‌ها تحمیل کند، ترکیب شود.

علائم یک کودک مبتلا به ADHD نیز ممکن است مشکلات خاصی داشته باشد. آن‌ها می‌توانند تحت تاثیر برادر یا خواهری قرار بگیرند که خواستار یا پرخاشگر است، و همچنین ممکن است کم‌تر مورد توجه قرار گیرند، زیرا کودک مبتلا به ADHD به زمان زیادی از والدین نیاز دارد.

 

منابع

بسیاری از منابع مانند خدمات اجتماعی یا گروه‌های حمایتی در دسترس هستند. گروه‌های حمایتی اغلب می‌توانند اطلاعات مفیدی در مورد مقابله با ADHD ارائه دهند. از پزشک کودک خود بپرسید که آیا از گروه‌های حمایتی در منطقه شما اطلاع دارد یا خیر.

همچنین کتاب‌ها و راهنماهای بسیار خوبی هم برای والدین و هم برای معلمان و سایت‌های اینترنتی که منحصراً با ADHD در کودکان سر و کار دارند وجود دارد. اما مراقب وب سایت‌ها یا منابع دیگری باشید که روی درمان‌های خطرناک یا تایید نشده یا آن‌هایی که با توصیه‌های تیم مراقبت‌های درمانی شما در تضاد هستند، تمرکز می‌کنند.

 

استراتژی‌های مقابله

بسیاری از والدین متوجه الگوهایی در رفتار فرزندشان و همچنین در پاسخ‌های خود به آن رفتار می‌شوند. هم شما و هم فرزندتان ممکن است نیاز به تغییر رفتار داشته باشید. اما جایگزین کردن عادت‌های جدید برای عادت‌های قدیمی کار سختی است.

* در انتظارات خود برای بهبود واقع بین باشید – هم خودتان و هم فرزندتان. همچنین مرحله رشد کودک خود را در ذهن داشته باشید. اهداف کوچکی هم برای خود و هم برای فرزندتان تعیین کنید و سعی نکنید به یکباره تغییرات زیادی ایجاد کنید.

* آرامش خود را حفظ کنید و مثال خوبی بزنید. به شیوه ای عمل کنید که می‌خواهید فرزندتان عمل کند. سعی کنید صبور و تحت کنترل باقی بمانید – حتی زمانی که کودک شما خارج از کنترل است. اگر آرام و بی سر و صدا صحبت کنید، احتمال اینکه کودک شما هم آرام شود بیشتر است. یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس می‌تواند به شما کمک کند تا با ناکامی‌های خود کنار بیایید.

* برای لذت بردن با فرزندتان وقت بگذارید. سعی کنید بخش‌هایی از شخصیت فرزندتان را که چندان دشوار نیستند، بپذیرید و قدر آن‌ها را بدانید. یکی از بهترین راه‌ها برای انجام این کار، صرف زمان با هم است. این زمان باید زمانی بدون حواس پرتی کودکان یا بزرگسالان دیگر باشد. سعی کنید هر روز بیشتر به کودک خود توجه مثبت داشته باشید تا منفی.

* برای روابط خانوادگی سالم تلاش کنید. رابطه بین همه اعضای خانواده نقش مهمی در مدیریت یا تغییر رفتار کودک مبتلا به ADHD دارد. زوج‌هایی که پیوند قوی دارند، اغلب مواجهه با چالش‌های فرزندپروری آسان‌تر از زوج‌هایی است که پیوندشان قوی نیست. برای طرفین مهم است که برای پرورش روابط خود وقت بگذارند.

* به خودتان استراحت بدهید. گاه به گاه به خودتان استراحت بدهید. از اینکه چند ساعت از فرزندتان دور باشید احساس گناه نکنید. اگر آرام و آسوده باشید، پدر و مادر بهتری خواهید بود. در درخواست کمک از بستگان و دوستان خود تردید نکنید. دقت کنید که مراقبان کودک یا مراقبان دیگر در مورد اختلال نقص توجه و بیش فعالی در کودکان آگاه هستند و به اندازه کافی برای این کار بالغ می‌شوند.

 

آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک

شما احتمالاً با بردن فرزندتان به پزشک خانواده یا متخصص اطفال شروع می‌کنید. بسته به نتایج ارزیابی اولیه، پزشک شما ممکن است شما را به یک متخصص، مانند یک متخصص رشد-رفتاری کودکان، روانشناس، روان پزشک یا متخصص مغز و اعصاب کودکان ارجاع دهد.

کاری که می‌توانید انجام دهید

برای آماده شدن برای قرار ملاقات فرزندتان:

* لیستی از علائم و مشکلاتی که کودک شما در خانه یا مدرسه دارد تهیه کنید.

* اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله هر گونه استرس عمده یا تغییرات زندگی اخیر را آماده کنید.

* فهرستی از تمام داروها، ویتامین‌ها، گیاهان دارویی یا سایر مکمل‌هایی که کودک شما مصرف می‌کند و دوز آن‌ها تهیه کنید.

* اگر آن‌ها را دارید، هرگونه ارزیابی و نتیجه آزمایش رسمی گذشته و کارت‌های گزارش مدرسه را همراه داشته باشید.

* لیستی از سوالاتی که باید از پزشک کودک خود بپرسید تهیه کنید.

 

سوالاتی که باید از پزشک کودک خود بپرسید ممکن است شامل موارد زیر باشند:

به غیر از ADHD، چه علل احتمالی برای علائم کودک من وجود دارد؟

* کودک من به چه نوع تست‌هایی نیاز دارد؟

* چه درمان‌هایی در دسترس هستند و کدام را توصیه می‌کنید؟

* جایگزین‌های رویکرد اصلی که شما پیشنهاد می‌کنید چیست؟

* فرزند من بیماری‌های دیگری هم دارد. چگونه می‌توانم این شرایط را به بهترین شکل مدیریت کنم؟

* آیا فرزندم باید به یک متخصص مراجعه کند؟

* آیا یک جایگزین عمومی برای دارویی که برای فرزندم تجویز می‌کنید وجود دارد؟

* چه نوع عوارض جانبی می‌توانیم از دارو انتظار داشته باشیم؟

* آیا مطالب چاپی وجود دارد که من بتوانم داشته باشم؟ شما مطالعه چه وب سایت‌هایی را توصیه می‌کنید؟

هر زمان که چیزی را نفهمیدید در پرسیدن سوال تردید نکنید.

 

از دکترتان چه انتظاری داشته باشید؟

برای پاسخ به سوالاتی که دکترتان ممکن است بپرسد آماده باشید، مانند:

* چه زمانی برای اولین بار متوجه مشکلات رفتاری فرزندتان شدید؟

* آیا رفتارهای آزاردهنده همیشه است یا فقط در شرایط خاصی رخ می‌دهند؟

* مشکلات فرزندتان در خانه و مدرسه چقدر شدید است؟

* چه چیزی باعث بدتر شدن رفتار فرزندتان می‌شود؟

* به نظر می‌رسد چه چیزی رفتار کودک شما را بهبود می‌بخشد؟

* آیا کودک شما کافئین مصرف می‌کند؟ چقدر؟

* آیا فرزند شما کافئین مصرف می‌کند؟ چقدر؟

* ساعت‌ها و الگوهای خواب فرزند شما چیست؟

* عملکرد دانشگاهی فعلی و گذشته فرزند شما چگونه است؟

* آیا فرزند شما در خانه مطالعه می‌کند؟ آیا او در خواندن مشکل دارد؟

* از چه روش‌های رشته ای در خانه استفاده کرده اید؟ کدام یک مؤثر هستند؟

* بگویید که چه کسی در خانه با شما زندگی می‌کند و یک روزمره معمولی با کودکتان را توصیف کنید.

* روابط اجتماعی فرزند خود را در خانه و مدرسه توصیف کنید.

پزشک یا متخصص سلامت روان شما بر اساس پاسخ‌ها، علائم و نیازهای شما سؤالات اضافی می‌پرسد. تهیه و پیش بینی سوالات به شما کمک می‌کند تا از وقت خود با پزشک بیشترین استفاده را کنید.

لایف یار (Lifeyar)، یار زندگی شما